Trong năm 2025, Trung tâm Khuyến nông quốc gia phối hợp với Trung tâm Khuyến nông tỉnh Lâm Đồng triển khai mô hình “Chăn nuôi bò tuần hoàn, thích ứng với biến đổi khí hậu” tại xã Hàm Thuận Bắc. Mô hình nhằm tạo ra quy trình sản xuất khép kín: Trồng cây thức ăn xanh – chế biến thức ăn ủ chua – chăn nuôi bò vỗ béo bằng đệm lót sinh học – xử lý chất thải thành phân hữu cơ – quay trở lại phục vụ sản xuất cây trồng. Đây được xem là giải pháp phù hợp trong bối cảnh ngành nông nghiệp hướng tới giảm phát thải, tiết kiệm chi phí và nâng cao giá trị gia tăng.
Mô hình được thực hiện từ tháng 4 đến tháng 12 năm 2025 với sự tham gia của 10 hộ dân đại diện cho các thôn trong xã. Các hạng mục chính gồm: 50 con bò vỗ béo, áp dụng quy trình chăm sóc – nuôi dưỡng cải tiến; 0,7 ha ngô sinh khối làm nguồn thức ăn thô xanh; 35 tấn thức ăn ủ chua, sử dụng kỹ thuật lên men yếm khí giúp dự trữ thức ăn dài ngày; 30 tấn phân hữu cơ được xử lý từ chất thải chăn nuôi bằng chế phẩm vi sinh; Thành lập 01 tổ liên kết chăn nuôi – chế biến – tiêu thụ với 16 thành viên nhằm đảm bảo đầu ra sản phẩm.
Tập huấn nhân rộng mô hình chăn nuôi bò tuần hoàn, thích ứng với biến đổi khí hậu tại xã Hàm Thuận Bắc, tỉnh Lâm Đồng
Các hộ tham gia mô hình được hỗ trợ kỹ thuật, cung cấp vật tư ban đầu và tập huấn trực tiếp tại chuồng trại. Đồng thời, cán bộ kỹ thuật thường xuyên theo dõi, hướng dẫn bài bản từ khâu làm đất trồng ngô, thu hoạch, ủ chua, chăm sóc bò đến xử lý chất thải. Qua đó, người dân nắm vững quy trình, chủ động vận hành sau khi mô hình kết thúc.
Nông dân đang thực hành ủ chua thức ăn cho bò tại hộ Nguyễn Văn Hậu, thôn Lâm Giang, xã Hàm Thuận Bắc
Việc triển khai mô hình nhận được sự quan tâm của chính quyền địa phương, sự hỗ trợ của các đoàn thể và đặc biệt là sự đồng thuận của các hộ chăn nuôi. Người dân trong xã có kinh nghiệm nuôi bò lâu năm, nắm được đặc tính sinh trưởng của đàn bò nên dễ dàng tiếp cận kỹ thuật mới.
Tuy nhiên, thời tiết nóng kéo dài do biến đổi khí hậu làm giảm lượng cỏ tự nhiên; giá vật tư, thức ăn tinh tăng cao; chuồng trại của nhiều hộ còn chật hẹp hoặc xây dựng theo tập quán cũ. Bên cạnh đó, quá trình sáp nhập đơn vị hành chính khiến một số thủ tục hỗ trợ chậm hơn so với kế hoạch. Đây là những yếu tố ảnh hưởng đến tiến độ và chi phí triển khai mô hình.
Trên diện tích 0,7 ha, giống ngô chuyên dùng làm sinh khối được gieo trồng đúng thời vụ, chăm sóc theo quy trình. Kết quả cho năng suất bình quân 52,7 tấn/ha – cao hơn mức trung bình của địa phương. Sản lượng này cung cấp nguồn thức ăn thô dồi dào, chất lượng tốt, giảm đáng kể chi phí mua thức ăn ngoài. Thức ăn được ủ bằng kỹ thuật lên men yếm khí với lớp rải đều, nén chặt và phủ kín hoàn toàn. Sản phẩm ủ chua có màu vàng sáng, mùi thơm đặc trưng và bảo quản được từ 6 – 9 tháng. Đây là giải pháp quan trọng giúp người chăn nuôi chủ động thức ăn trong mùa khô và nâng cao hiệu quả vỗ béo. Tất cả bò trong mô hình đều được nuôi trong chuồng có đệm lót sinh học, giúp giảm mùi, giảm độ ẩm, hạn chế bệnh hô hấp và giảm công dọn vệ sinh. Tăng trọng bình quân đạt 885 g/con/ngày, cao hơn nhiều so với chăn nuôi truyền thống (thường chỉ đạt khoảng 600 – 700 g/ngày). Nhờ đó, chu kỳ nuôi rút ngắn, tăng lợi nhuận cho nông hộ. Chất thải chăn nuôi được thu gom, bổ sung men vi sinh và ủ thành phân hữu cơ chất lượng, phục vụ lại cho diện tích trồng ngô sinh khối và các loại cây trồng khác. Quy trình này giúp giảm phát thải mùi hôi, hạn chế nguồn gây ô nhiễm và tiết kiệm chi phí mua phân bón hóa học. Tổ liên kết 16 thành viên được thành lập, đóng vai trò hỗ trợ kỹ thuật, chia sẻ kinh nghiệm và làm đầu mối tiêu thụ sản phẩm. 100% bò vỗ béo của mô hình được tiêu thụ thuận lợi, giá ổn định, giúp các hộ hoàn toàn yên tâm trong quá trình sản xuất.
Mô hình chăn nuôi bò tuần hoàn tại xã Hàm Thuận Bắc không chỉ giúp người dân nâng cao thu nhập mà còn tạo bước chuyển mạnh mẽ trong tư duy sản xuất. Việc tận dụng phụ phẩm, dự trữ thức ăn lâu dài, xử lý chất thải và liên kết tiêu thụ đã chứng minh hiệu quả rõ rệt, giảm thiểu rủi ro trong bối cảnh thời tiết ngày càng khắc nghiệt. Đặc biệt, mô hình tạo ra quy trình khép kín: Cây trồng – thức ăn chăn nuôi – chăn nuôi – phân hữu cơ – quay trở lại đất, phù hợp định hướng nông nghiệp tuần hoàn và phát triển bền vững. Đây là bước đi đúng hướng giúp địa phương phát triển kinh tế nông nghiệp hiện đại, giảm ô nhiễm môi trường và nâng cao đời sống người dân.
Trong thời gian tới, xã Hàm Thuận Bắc tiếp tục đánh giá, hoàn thiện quy trình và vận động người dân nhân rộng mô hình. Với những kết quả đạt được, mô hình chăn nuôi bò tuần hoàn được kỳ vọng trở thành điểm sáng trong phát triển nông nghiệp thích ứng với biến đổi khí hậu tại địa phương.
Quỳnh Trâm – TTKN tỉnh Lâm Đồng