Kết quả bước đầu triển khai thực hiện dự án “Xây dựng mô hình thâm canh cây Mắc ca theo tiêu chuẩn VietGAP gắn với liên kết tiêu thụ sản phẩm tại một số tỉnh Tây Nguyên” tại Lâm Đồng
18/11/2025 00:00
Hạt mắc ca có giá trị dinh dưỡng cao - được mệnh danh là vua các loại hạt. Hạt có vỏ cứng, tỷ lệ nhân trong hạt đạt 30-50%, tỷ lệ dầu trong nhân đạt 71- 80%. Dầu mắc ca là sản phẩm có thể sử dụng đa dạng, rộng rãi trong nhiều ngành công nghệ thực phẩm như làm dầu ăn, dầu salad, dầu dưỡng da, dầu dược liệu, mỹ phẩm. Nhân mắc ca dùng ăn tươi hoặc ở dạng hạt sấy, rang với muối hoặc đường, mật ong hoặc các loại gia vị khác, làm nhân sôcôla, bánh, kẹo, kem ăn, nước uống... Hàm lượng protein trong nhân có tới 9,2% gồm 20 loại axit amin, trong đó có 8 loại cho cơ thể con người không tự tổng hợp được.
Cây mắc ca ngoài trồng lấy hạt còn có tác dụng chống xói mòn, bảo vệ đất, góp phần vào việc giảm thiểu phát thải CO2 chống biến đổi khí hậu. Hiện nay, cây mắc ca được nông dân trồng xen trong nhiều vườn cây cà phê, hồ tiêu, cây ăn quả... Đến nay, tỉnh Lâm Đồng có diện tích trồng mắc ca khoảng 16.349 ha, sản lượng năm 2025 đạt khoảng 13.700 tấn, trong đó trồng trên đất nông nghiệp 80%, trồng trên đất lâm nghiệp 20%.
Về thu mua chế biến, đến nay toàn tỉnh hiện có khoảng 75 cơ sở, doanh nghiệp, hợp tác xã thu mua, sơ chế, chế biến mắc ca công suất chế biến nguyên liệu khoảng 6.000 tấn nguyên liệu/năm Thị trường tiêu thụ chủ yếu là siêu thị, cửa hàng tiện lợi trong nước và xuất khẩu sang Hàn Quốc, Trung Quốc, Nhật, Thái Lan, Úc,… Trên địa bàn tỉnh đã triển khai xây dựng 09 chuỗi liên kết sản xuất, tiêu thụ sản phẩm với 1.057 hộ tham gia, diện tích 1.065 ha, sản lượng 1.125 tấn. Mặc dù đã hình thành các liên kết sản xuất, tiêu thụ sản phẩm Mắc ca giữa các hộ trồng cây Mắc ca với các doanh nghiệp, hợp tác xã trồng và sản xuất kinh doanh hạt Mắc ca. Tuy nhiên, quy mô liên kết sản xuất, tiêu thụ sản phẩm còn nhỏ lẻ, phân tán, không tập trung và thiếu tính bền vững việc thu hút các doanh nghiệp đủ tiềm lực tham gia liên kết theo chuỗi giá trị đối với sản phẩm Mắc ca còn hạn chế ảnh hưởng đến giá trị sản phẩm.
Xuất phát từ tình hình thực tế tại các địa phương, cũng như nhu cầu thực tế về sản phẩm an toàn theo tiêu chuẩn, Trung tâm Khuyến nông tỉnh Lâm Đồng thực hiện dự án khuyến nông Trung ương “Xây dựng mô hình thâm canh Mắc ca theo tiêu chuẩn VietGAP, gắn với liên kết tiêu thụ sản phẩm tại một số tỉnh Tây Nguyên” tại xã Tân Hà Lâm Hà với quy mô 10ha/10 hộ nông dân tham gia. Dự án được triển khai từ tháng 4 năm 2025, đến nay qua 8 tháng triển khai đã đạt được một số kết quả:
Về chọn điểm chọn hộ thực hiện mô hình: Công tác chọn hộ chọn điểm thực hiện mô hình được sự phối hợp chặt chẽ giữa Chính quyền địa phương xã và Trung tâm Khuyến nông tỉnh, thực hiện công khai minh bạch, các điểm các hộ được chọn đảm bảo đúng các tiêu chí yêu cầu của dự án chọn được 10 hộ/10ha tham gia mô hình.
Công tác hỗ trợ vật tư, phân bón thực hiện mô hình: Các loại vật tư, phân bón hỗ trợ cho các nông hộ thực hiện mô hình được chọn là các sản phẩm được đăng ký lưu hành trên thị trường, mua theo hình thức chỉ định thầu, các loại sản phẩm đảm bảo đúng tiêu chuẩn, chất lượng, bàn giao cho các nông hộ đầy đủ số lượng dưới sự giám sát của Chính quyền địa phương, Trung tâm Khuyến nông và đơn vị cung cấp.
Về kỹ thuật áp dụng: Đã tổ chức đào tạo, tập huấn 02 lớp với 60 nông dân theo mô hình gồm 10 hộ nông dân trực tiếp thực hiện mô hình và 50 nông dân trồng mắc ca ở địa phương có nhu cầu. Với nội dung hướng dẫn quy trình kỹ thuật thâm canh cây mắc ca theo tiêu chuẩn VietGAP từ lý thuyết đến thực hành. Mặt khác các cán bộ kỹ thuật còn thường xuyên kiểm tra và hướng dẫn kỹ thuật trực tiếp tại từng vườn cho các nông hộ tham gia mô hình. Từ đó giúp các nông hộ nắm chắc kỹ thuật để thực hiện mô hình.
Ngoài ra, dự án còn tổ chức 02 lớp tập huấn ngoài mô hình cho 60 bà con nông dân trên địa bàn các xã lân cận, giúp bà con nông dân trồng mắc ca tiếp cận được với quy trình kỹ thuật thâm canh cây mắc ca theo tiêu chuẩn VietGAP và biết được nội dung triển khai dự án để áp dụng vào thực tế sản xuất của hộ gia đình.
Về mô hình liên kết tổ chức quản lý sản xuất và tiêu thụ sản phẩm: Đã tổ chức 01 cuộc họp với 30 đại biểu gồm 10 hộ nông dân tham gia mô hình, 14 hộ nông dân ngoài mô hình, 06 cán bộ, HTX, doanh nghiệp địa phương thống nhất và thành lập 01 tổ “Tổ Liên kết sản xuất và tiêu thụ mắc ca theo tiêu chuẩn VietGAP tại Tân Hà Lâm Hà”, đồng thời thống nhất quy chế hoạt động sản xuất kinh doanh của Tổ. Tiếp đó, đã chức 01 cuộc hội thảo liên kết tiêu thụ sản phẩm với 30 đại biểu tham dự, qua hội thảo đã ký được hợp đồng bao tiêu sản phẩm giữa “Tổ Liên kết sản xuất và tiêu thụ mắc ca theo tiêu chuẩn VietGAP tại Tân Hà Lâm Hà” với Công ty TNHH Nông sản Huy Hiếu tại địa phương.
Về công tác thông tin tuyên truyền: Đã thực hiện gắn 01 bảng hiệu giới thiệu về mô hình tại địa điểm thực hiện mô hình Thực hiện 01 cuộc tham quan hội thảo đầu bờ tại mô hình với 50 đại biểu tham dự tại điểm thực hiện mô hình, qua hội thảo bà con nông dân địa phương đánh giá cao kết quả mô hình và sẽ áp dụng nhân rộng trong thời gian tới Tổ chức 01 cuộc sơ kết dự án với 50 đại biều tham dự, qua hội đã đánh giá cụ thể những kết quả đạt được, những tồn tại khó khăn trong quá trình triển khai, đồng thời đề ra những giải pháp để tiếp tục thực hiện dự án trong thời gian tới.
Kết quả mô hình đến nay, toàn bộ diện tích 10ha/10 hộ tham gia mô hình đã được cấp chứng nhận VietGAP, năng suất bình quân đạt 03 tấn hạt/ha, toàn bộ sản phẩm được Công ty TNHH Nông sản Huy Hiếu thu mua, lợi nhuận sau khi trừ toàn bộ chi phí đạt 163 triệu đồng/ha/năm, so với ngoài mô hình cao hơn 17%. Đồng thời 10 ha/10 hộ tham gia mô hình đã được cấp mã số vùng trồng mắc ca, đây là cơ sở để xây dựng thương hiệu cho mắc ca Tân Hà Lâm Hà trong thời gian tới.
Thông qua dự án, người dân trên địa bàn xã Tân Hà Lâm Hà nói riêng và người dân trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng nói chung được tiếp cận với tiến bộ kỹ thuật trong công tác trồng, chăm sóc, thu hoạch, chế biến, bảo quản mắc ca theo tiêu chuẩn VietGAP, góp phần giảm chi phí trong sản xuất, thay đổi tập quán canh tác, tăng hiệu quả kinh tế trên đơn vị sản xuất. Thay đổi nhận thức của người dân từ việc sản xuất nhỏ lẻ sang sản xuất liên kết với nhau thành sản xuất hàng hóa với quy mô lớn, cùng sản xuất, cùng thu hoạch, cùng tiêu thụ, tạo được vùng sản xuất mắc ca bền vững, tạo ra nguồn nguyên liệu mắc ca ổn định, hình thành các vùng sản xuất hàng hóa tập trung, tạo công ăn, việc làm, thu nhập ổn định cho người dân.
Nguyễn Thị Thùy – TTKN tỉnh Lâm Đồng