Trong bối cảnh biến đổi khí hậu (BĐKH) ngày càng gay gắt, các tỉnh Duyên hải Nam Trung Bộ, đặc biệt là Ninh Thuận và Bình Thuận cũ đang phải đối mặt với tình trạng nắng nóng kéo dài, khô hạn nghiêm trọng, thiếu nước tưới và hạn hán thường xuyên. Để thích ứng với điều kiện khắc nghiệt này, ngành nông nghiệp các địa phương đã và đang chuyển hướng mạnh mẽ từ trồng trọt sang chăn nuôi gia súc nhai lại. Trong đó, cừu được xem là vật nuôi đặc trưng, loài vật này có khả năng chịu hạn, chịu nóng tốt, tận dụng được nguồn thức ăn tự nhiên phong phú như cỏ khô, cây bụi, thậm chí là xương rồng. Ngoài ra, chu kỳ sinh sản nhanh (2 năm/3 lứa) và giá trị thịt cao giúp nghề chăn nuôi cừu trở thành sinh kế hiệu quả, bền vững cho người dân vùng bán khô hạn.
Nhằm phát huy lợi thế đó, Trung tâm Khuyến nông Ninh Thuận (nay là Trung tâm Dịch vụ nông nghiệp tỉnh Khánh Hòa - chủ nhiệm dự án) phối hợp với Trung tâm Khuyến nông Bình Thuận (nay là Trung tâm Khuyến nông tỉnh Lâm Đồng) triển khai dự án “Xây dựng mô hình chăn nuôi cừu sinh sản thích ứng với biến đổi khí hậu vùng Duyên hải Nam Trung Bộ”, thuộc Chương trình khuyến nông Trung ương giai đoạn 2024 – 2026. Trong năm 2025, Trung tâm Khuyến nông tỉnh Lâm Đồng triển khai thực hiện dự án với tổng kinh phí 840.087.000 đồng, trong đó ngân sách nhà nước hỗ trợ là 646.302.000 đồng và phần vốn đối ứng của người dân là 193.785.000.
Cụ thể, mô hình sẽ triển khai: 05 con cừu đực giống và 100 con cừu cái giống, thực hiện tại xã Tuy Phong, tỉnh Lâm Đồng; 05 hộ dân được chọn tham gia theo tiêu chí bảo đảm đủ điều kiện chuồng trại, kinh nghiệm và cam kết đối ứng vốn, nằm trong vùng quy hoạch phát triển chăn nuôi, tự nguyện tham gia và có khả năng đối ứng; Mỗi hộ nuôi được hỗ trợ 01 con cừu đực và 20 con cừu cái. Các chỉ tiêu kỹ thuật của mô hình gồm: Số lứa đẻ đạt ≥ 1,6 lứa/cái/năm; Khối lượng cừu sơ sinh ≥ 2,3 kg/con; Tỷ lệ nuôi sống đến 3 tháng tuổi ≥ 90%; Hiệu quả kinh tế tăng ≥ 10% so với chăn nuôi đại trà.
Dự án sẽ hỗ trợ 70% giống và vật tư, người dân đối ứng 30%, gồm: 105 con cừu giống (đực lai 10 – 12 tháng tuổi, 28 – 32 kg/con; cái lai 6 – 8 tháng tuổi, 16 – 20 kg/con); 115 kg thức ăn hỗn hợp/con (độ đạm ≥16%), vaccine phòng bệnh, tảng đá liếm, vật tư thú y. Toàn bộ giống đều có nguồn gốc rõ ràng, chứng nhận kiểm dịch, công bố tiêu chuẩn chất lượng cơ sở theo quy định của Bộ Nông nghiệp và Môi trường.
Để đảm bảo tính bền vững, dự án đặc biệt chú trọng chuyển giao tiến bộ kỹ thuật cho người dân. Trong năm, dự án tổ chức: 6 lớp tập huấn, hội nghị tham quan, tổng kết mô hình cho các nông hộ tham gia mô hình và các hộ dân có nhu cầu với khoảng 140 nông dân tham dự.
Nội dung tập huấn dựa trên quy trình kỹ thuật chăn nuôi cừu sinh sản của Trung tâm Nghiên cứu Dê và Thỏ Sơn Tây, bao gồm kiến thức về sinh lý sinh sản, dinh dưỡng, chuồng trại, phòng trị bệnh, ghi chép số liệu và kỹ năng quản lý đàn. Đồng thời giúp nông dân tiếp cận kỹ thuật tiên tiến, nâng cao năng suất và hiệu quả kinh tế. Phương pháp giảng dạy “Cầm tay chỉ việc”, kết hợp lý thuyết và thực hành tại chuồng nuôi thực tế.
Khi hoàn thành, mô hình không chỉ giúp nâng cao năng suất, chất lượng đàn cừu, mà còn góp phần giải quyết tình trạng cận huyết, đồng huyết đang làm giảm năng suất sinh sản của đàn cừu Phan Rang hiện nay. Việc chọn lọc, lai tạo có kiểm soát và luân chuyển đực giống sẽ cải thiện chất lượng con giống, tăng tỷ lệ sinh sản, nâng cao khối lượng thịt và giá trị kinh tế.
Đến ngày 20/10/2025, tại Nhà văn hoá xã Tuy Phong, Trung tâm Khuyến nông tỉnh Lâm Đồng đã phối hợp với Phòng Kinh tế xã Tuy Phong, Trạm Kỹ thuật nông nghiệp khu vực: Bắc Bình, Hàm Thuận tiến hành bàn giao giống và vật tư cho các hộ dân tham gia mô hình. Các hộ chọn con giống theo hình thức bốc thăm: chia 05 ô, mỗi ô 21 con cừu (20 cái và 01 đực) có điều chỉnh trọng lượng bình quân đồng đều giữa các ô và tổ chức bốc thăm theo ô. Các hộ dân tham gia mô hình đồng ý phân chia theo hình thức này và rất phấn khởi khi nhận được cừu giống.
Mô hình cừu tại hộ ông Mang Ba - xã Tuy Phong, tỉnh Lâm Đồng
Đến nay, đàn cừu thích nghi tốt điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng tại địa phương. Do năm 2025 chỉ còn 02 tháng là kết thúc nên chưa đánh giá được các chỉ tiêu mà mô hình đã đặt ra. Năm 2026, cán bộ kỹ thuật theo dõi mô hình tiếp tục đánh giá khả năng sinh trưởng, sinh sản của mô hình.
Dự án “Xây dựng mô hình chăn nuôi cừu sinh sản thích ứng với biến đổi khí hậu vùng Duyên hải Nam Trung Bộ” không chỉ là bước đi phù hợp với chiến lược tái cơ cấu ngành nông nghiệp gắn với ứng phó biến đổi khí hậu, mà còn là mô hình sinh kế bền vững, giúp nông dân nâng cao thu nhập, ổn định đời sống và phát triển nông thôn mới.
Ngoài lợi ích kinh tế, mô hình còn hướng đến phát triển du lịch sinh thái nông nghiệp, khai thác hình ảnh “đồng cừu trắng giữa nắng vàng gió biển” biểu tượng đặc trưng của vùng Duyên hải Nam Trung Bộ, góp phần quảng bá văn hóa, thu hút du khách và tạo thêm nguồn thu nhập cho nông hộ.
Với sự phối hợp chặt chẽ giữa hệ thống Khuyến nông, chính quyền địa phương và người dân, mô hình hứa hẹn sẽ được nhân rộng trong toàn vùng, trở thành điển hình tiêu biểu về thích ứng thông minh với biến đổi khí hậu, phát triển nông nghiệp sinh thái bền vững ở vùng Duyên hải Nam Trung Bộ.
Quỳnh Trâm - TTKN tỉnh Lâm Đồng