Tỉnh Lâm Đồng có diện tích tự nhiên lớn, địa hình đa dạng trải dài từ cao nguyên vùng núi xuống đồng bằng ven biển, có cả khu vực nội đồng, hồ chứa và bờ biển trải dài 192 km, vì vậy nguồn lợi thủy sản rất phong phú và đa dạng.
Thực trạng nguồn lợi thủy sản tỉnh Lâm Đồng
Đối với thủy sản nội đồng: Tỉnh Lâm Đồng có nhiều hệ thống sông suối, ao hồ, trong đó có các sông lớn như: Sêrêpôk, Đồng Nai, Đa Nhim, Cà Ty, La Ngà,… và các hồ chứa, thủy điện lớn như: Hồ thủy điện Đắk R’tíh, hồ thủy điện Đồng Nai 3,4, hồ thủy điện Buôn Tua Sa, hồ Tây, hồ Trúc, hồ Ea Snô, hồ thủy điện Đa Nhim, hồ thủy điện Đại Ninh, hồ thủy điện Hàm Thuận, hồ Đa Mi, hồ Sông Lũy, hồ Sông Quao, hồ Biển Lạc, hồ Trà Tân… (toàn tỉnh có 536 hồ chứa với tổng dung tích khoảng 859 triệu m3). Các thủy vực này là môi trường sống của nhiều loài thủy sản, từ các loài cá truyền thống đến các loài quý hiếm như cá lăng nha (lăng đuôi đỏ), lăng vàng, chình, mõm trâu, thát lát, bống tượng... Sản lượng khai thác thủy sản tự nhiên hàng năm khoảng 1.750 tấn, chủ yếu là cá truyền thống: Trắm, trôi, mè, chép, rô phi và một số loài khác như cá lăng, cá thát lát, cua đồng, tôm đồng,...
Đối với thủy sản biển: Hiện nay, toàn tỉnh có khoảng 8.000 tàu khai thác thủy sản, trong đó có khoảng 2.000 tàu đánh bắt xa bờ có chiều dài từ 15m trở lên, hầu hết các tàu đều được trang bị an toàn, sử dụng trang thiết bị hiện đại, hoạt động dài ngày trên biển; có 329 tàu dịch vụ hậu cần nghề cá đang hoạt động (tăng 165 chiếc so với năm 2020) và 129 tổ đoàn kết/982 thuyền/4.910 lao động và 05 nghiệp đoàn nghề cá tại các địa phương. Ngư trường khai thác chủ yếu tập trung tại vùng biển ven bờ và vùng lộng trong tỉnh, khu vực phía nam đặc khu Phú Quý, Côn Sơn quần đảo Trường Sa, nhà giàn DK-1. Với các nghề: Lưới vây rút chì, lưới mành, lưới mùng, pha xúc, lưới ghẹ, mành chà, rập ốc (đánh mực tuột), câu mực. Sản lượng khai thác thủy sản biển năm 2025 ước đạt khoảng 250.000 tấn.
Nguồn lợi thủy sản không chỉ đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp thực phẩm và tạo sinh kế cho người dân sống quanh lưu vực mà còn góp phần giữ gìn cân bằng hệ sinh thái, bảo vệ đa dạng sinh học; đồng thời sự phát triển của Đội tàu dịch vụ hậu cần đã tạo điều kiện cho ngư dân vươn khơi bám biển dài ngày hơn và hoạt động của đội tàu này trên các vùng biển đã tăng cường sự hiện diện của tàu cá Việt Nam trên các vùng biển, đảo xa bờ góp phần bảo vệ chủ quyền biển, đảo. Tuy nhiên, trong những năm gần đây, nguồn lợi thủy sản tự nhiên đang có dấu hiệu suy giảm nghiêm trọng do ảnh hưởng của khai thác quá mức, sử dụng ngư cụ hủy diệt, ô nhiễm môi trường và biến đổi khí hậu,...
Tàu khai thác thủy sản ven bờ tại xã Tân Thành
Công tác bảo vệ và phát triển nguồn lợi thủy sản
Trước thực trạng trên, yêu cầu tất yếu là cần bảo vệ và phát triển nguồn lợi thủy sản theo hướng bền vững. Theo FAO “Bảo vệ và phát triển nguồn lợi thủy sản theo hướng bền vững là việc khai thác các loài thủy sản như cá, tôm, cua… một cách hợp lý nhằm đáp ứng nhu cầu của hiện tại mà không làm tổn hại đến khả năng tái tạo và tồn tại lâu dài của chúng trong tương lai”. Trong các năm qua, tỉnh Lâm Đồng đã chủ động triển khai nhiều giải pháp đồng bộ nhằm bảo vệ và phục hồi nguồn lợi thủy sản:
Tuyên truyền và phổ biến pháp luật
Về lĩnh vực nuôi trồng thủy sản: Tổ chức 07 lớp tập huấn và 01 hội nghị tập huấn nhằm tuyên truyền, phổ biến các biện pháp phòng, trị bệnh cho các đối tượng nuôi thủy sản nước ngọt, nước mặn và nuôi biển với 228 người tham dự; đồng thời tổ chức 03 lớp tập huấn về phổ biến các quy định của pháp luật liên quan đến hoạt động nuôi lồng bè trên biển theo Nghị định 65/2025/NĐ-CP, Nghị định 131/2025/NĐ-CP và Thông tư 19/2025/TT-BNNMT,… với 86 người tham dự.
Về lĩnh vực khai thác thủy sản trên biển: Tổ chức 05 lớp tập huấn tuyên truyền cho ngư dân về chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không khai báo và không theo quy định (IUU) với 316 người tham dự, 316 tập tài liệu tuyên truyền và xây dựng 1 phóng sự,… các lớp tập huấn, hội thảo và phát hành tài liệu truyền thông nhằm nâng cao nhận thức của người dân về bảo vệ nguồn lợi thủy sản. Các văn bản như Luật Thủy sản năm 2017, Nghị định 26/2019/NĐ-CP và Thông tư 19/2018/TT-BNNPTNT,... được triển khai sâu rộng đến các địa phương.
Khai thác thủy sản tuân thủ quy định pháp luật
Hiện nay UBND tỉnh Lâm Đồng đã chỉ đạo các sở, ban, ngành, các địa phương, các đơn vị có liên quan phối hợp tăng cường kiểm tra, kiểm soát bảo vệ nguồn lợi thủy sản, kiểm soát nghề cá, phục vụ phòng, chống khai thác IUU. Hướng dẫn người dân khai thác sử dụng ngư cụ hợp pháp, khai thác đúng thủy vực, đúng mùa vụ, đúng đối tượng. Từ đầu năm 2025 đến nay, đã ban hành 56 Quyết định với tổng số tiền xử phạt 1.527.500.000 đồng. Giai đoạn 2020 - 2025, đã phát hiện và xử phạt 1.670 vụ vi phạm/15,943 tỷ đồng, có 09 vụ/09 tàu cá bị nước ngoài bắt giữ, xử lý.
Tỉnh đã xây dựng, nhân rộng các mô hình đồng quản lý trong bảo vệ nguồn lợi thủy sản, vùng biển huyện Hàm Thuận Nam cũ (xã Tân Thành mới) được công nhận và trao quyền quản lý cho hội cộng đồng ngư dân trong bảo vệ nguồn lợi thủy sản với diện tích mặt biển 43,4km2/12,38 km chiều dài bờ biển, đã kết nạp được 288 hộ/814 người (năm 2024) và thả được 64 cụm chà, rạn nhân tạo. Mặc dù vùng biển được đánh giá có nhiều loài nhuyễn thể, hải sản đặc sản sinh sống (vẹm xanh, hàu, mực, ốc hương,...), nhưng do đặc thù là vùng biển hở bãi ngang, nhiều sóng gió, ngư dân chưa có kinh nghiệm, chưa từng nuôi biển.
Chuyển đổi từ khai thác sang nuôi trồng thủy sản bền vững
Nhiều mô hình nuôi thủy sản có giá trị kinh tế cao như cá bớp, cá mú, cá chim, tôm hùm, tôm sú, tôm thẻ, cá thát lát, cá lăng, ếch,… được xây dựng và nhân rộng. Các hình thức nuôi đa dạng như lồng bè, ao, bể xi măng đã góp phần giảm áp lực khai thác từ tự nhiên.
Mô hình nuôi Tôm thẻ chân trắng công nghệ cao tại xã Bắc Bình
Tái tạo nguồn lợi qua thả giống: Trong các năm qua, tỉnh Lâm Đồng đã tổ chức nhiều đợt thả cá giống thuộc nhiều loài cá truyền thống và bản địa như cá trắm, cá trôi, cá chép, cá lăng, cá thát lát, tôm sú, cá biển, ốc hương,… nhằm phục hồi hệ sinh thái và tăng nguồn lợi thủy sản.
Thả cá giống bổ sung, tái tạo nguồn lợi thủy sản năm 2025 tại các thủy vực trên địa bàn tỉnh
Định hướng phát triển trong thời gian tới
Tỉnh Lâm Đồng có nghề cá phát triển, các thủy vực có tính đa dạng sinh học, nguồn lợi phong phú; đời sống vật chất, tinh thần của người dân được nâng cao; góp phần đảm bảo an sinh xã hội; bảo vệ an ninh trật tự, lợi ích chung của tỉnh khi đánh bắt, khai thác thủy sản. Cụ thể:
Nguồn lợi thủy sản duy trì ổn định, sản lượng khai thác hàng năm đạt trên 250.000 tấn, trong đó chú trọng khai thác biển. Khai thác thủy sản nội đồng duy trì khoảng 2.000 tấn;
Việc thả giống tái tạo nguồn lợi thủy sản có ý nghĩa hết sức quan trọng nhằm bổ sung nguồn giống vào các vùng nước tự nhiên, góp phần phục hồi, tái tạo và đảm bảo nguồn lợi được duy trì ổn định, bền vững. Hàng năm, tổ chức thả 0,5 - 1 tấn giống tương đương 20.000 - 40.000 con giống có giá trị kinh tế, các loài thủy sản bản địa. Qua đó tuyên truyền, nâng cao nhận thức, vai trò của người dân trong công tác bảo vệ nguồn lợi, giữ gìn đa dạng sinh học và phát triển ngành thủy sản theo hướng bền vững, có trách nhiệm;
Phấn đấu thành lập các tổ chức cộng đồng, các mô hình đồng quản lý, các tổ đoàn kết, nghiệp đoàn nghề cá để thực hiện quản lý trong bảo vệ nguồn lợi thủy sản;
Phát triển khai thác thủy sản xa bờ gắn với dịch vụ hậu cần và sắp xếp lại nghề cá ven bờ; tập trung khai thác các đối tượng thủy sản có giá trị kinh tế cao, xuất khẩu. Chú trọng công tác bảo vệ nguồn lợi thủy sản, ứng dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật vào khai thác, bảo quản sản phẩm. Đẩy mạnh tuyên truyền, phổ biến thực hiện các quy định của pháp luật về quản lý thủy sản, quản lý tài nguyên, môi trường nội đồng, biển và hải đảo;
Cập nhật thông tin về khai thác, bảo vệ và phát triển nguồn lợi thủy sản vào cơ sở dữ liệu ngành nông nghiệp địa phương và cơ sở dữ liệu quốc gia về thủy sản;
Để đạt được những mục tiêu trên ngoài sự lãnh đạo, triển khai thực hiện của các cơ quan quản lý nhà nước còn cần sự phối hợp thực hiện, nâng cao vai trò trách nhiệm của người dân trong công tác bảo vệ nguồn lợi thủy sản, giữ gìn đa dạng sinh học và phát triển thủy sản bền vững tại địa phương.
Vũ Thanh Cao - TTKN tỉnh Lâm Đồng