Dự án “Quản lý cảnh quan bền vững toàn diện thông qua cách tiếp cận địa bàn phát triển bền vững không gây mất rừng tại Lâm Đồng và Đắk Nông, Việt Nam” (gọi tắt là Dự án iLandscape) do Liên minh châu Âu tài trợ thông qua Chương trình Phát triển Liên Hợp Quốc (UNDP). Dự án được Ủy ban nhân dân tỉnh Lâm Đồng phê duyệt theo quyết định số 462/QĐ-UBND ngày 24/3/2022 nhằm hướng tới sự bền vững về môi trường, hòa nhập xã hội, khả năng phục hồi của các mô hình sản xuất lương thực và chuỗi cung ứng ở Tây Nguyên Việt Nam.

Các mục tiêu của dự án, cụ thể: Tăng cường hệ sinh thái, bao gồm giảm mất rừng và suy thoái rừng tự nhiên, bảo vệ đa dạng sinh học, phục hồi các hệ sinh thái ưu tiên, giảm phát thải khí nhà kính; Cải thiện sinh kế cho nhóm dễ bị tổn thương, bao gồm cả người dân tộc thiểu số và phụ nữ trong các chuỗi giá trị nông lâm nghiệp và du lịch sinh thái; Nâng cao tính bền vững trong sản xuất và chất lượng sản phẩm nông nghiệp thông qua cải thiện các khâu như thực hành canh tác, tổ chức sản xuất và phát triển các chuỗi cung ứng minh bạch và giảm thiểu trung gian.

Năm 2025, mô hình canh tác cây hàng hóa bền vững, cải thiện hiệu quả sản xuất và đa dạng sinh kế hỗ trợ cho 27 nông hộ với tổng diện tích 23,8ha. Các nội dung can thiệp gồm hỗ trợ giống, vật tư và hướng dẫn kỹ thuật hàng tháng. Hoạt động giúp nông hộ nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm, giảm rủi ro môi trường và tạo cơ sở thực tiễn để nhân rộng trên địa bàn.

Vườn cà phê nhà anh K’Phét (xã Bảo Thuận)

Kết quả tham gia mô hình của một số nông hộ trồng cà phê tại tỉnh Lâm Đồng, điểm hình: Anh K’Phét, tại xã Bảo Thuận đã thay đổi canh tác kể từ khi tham gia vào mô hình của dự án iLandscape. Nhờ tham gia các khóa tập huấn của dự án, anh được học hỏi về bón phân cân đối, cách chăm sóc cà phê và phương pháp ủ phân từ vỏ cà phê. Anh mạnh dạn áp dụng kiến thức vào vườn cà phê của gia đình. Nay vườn cà phê của gia đình K’Phét xanh rờn thảm cỏ dưới gốc cây cà phê, giúp tăng độ ẩm, giảm 70% tỷ lệ vàng lá, năng suất tăng 1,5 lần so với niên vụ trước. Cũng tại xã Bảo Thuận, anh K’Brẻoh phấn khởi chia sẻ đây là lần đầu anh được nhận tài trợ từ dự án. Các năm trước, anh sử dụng thuốc trừ cỏ làm giảm thiên địch trên cây cà phê. Anh còn làm sạch cỏ quanh gốc cây cà phê làm đứt rễ non, cây bị suy dinh dưỡng. Sau khi tham gia các khóa tập huấn từ dự án và được sự hướng dẫn tận tâm của tư vấn dự án, K’Brẻoh nhận hỗ trợ phân vi sinh, phân hữu cơ, phân NPK, vôi và 60 cây sầu riêng xen canh diện tích 1,3ha cà phê. Bên cạnh được hướng dẫn các biện pháp canh tác bền vững như ủ vỏ cà phê tạo phân bón, giữ thảm cỏ và cây giống, anh K’Brẻoh giảm số lần tưới nước từ 1-2 lần/năm và giảm số lần xịt thuốc BVTV từ 2-3 đợt/năm.

Kiểm tra bẫy côn trùng tại vườn cà phê nhà anh Phạm Văn Hồng

Khác với anh K’Phét và anh K’Brẻoh, anh Phạm Văn Hồng là nông dân tiên tiến tại xã Di Linh. Anh Hồng được Hội Nông dân mời chia sẻ kinh nghiệm thực tiễn trong các lớp tập huấn của xã. Anh chuyên đi ghép chồi, ghép tán cây cà phê cho các hộ trong khu vực. Nhờ dự án hỗ trợ phân tích đất, anh Hồng biết đất canh tác cà phê nhà mình bị chua nên được tư vấn hướng dẫn cách khử chua bằng than hoạt tính và tảo biển. Phát hiện vườn cà phê bị mọt đục cành gây hại, dự án hỗ trợ anh Hồng 30 bẫy sinh học để thu hút mọt rơi vào bẫy. Để nắm bắt sức khỏe cây và đất, anh Hồng còn được học ghi chép nhật ký đồng ruộng, theo dõi sát sao quá trình sinh trưởng của cây trồng giúp đất tơi xốp, cây đẹp nhất vùng.

 Hoạt động thử nghiệm các tổ hợp đa canh, xen canh, quản lý dinh dưỡng và dịch hại tổng hợp trong điều kiện sản xuất, thực tế không chỉ góp phần hình thành mô hình mẫu về sản xuất bền vững, mà còn minh chứng khả năng nâng cao năng suất, ổn định thu nhập và đa dạng sinh kế, giảm lệ thuộc vào độc canh cà phê, tạo hình mẫu để tham quan, học hỏi và nhân rộng trong toàn vùng Dự án.

          Phạm Thị Hòa - Ban quản lý dự án UNDP tỉnh Lâm Đồng