Nhằm giúp cho các hộ dân ở huyện vùng sâu Đam Rông tiếp cận với những cây trồng mới mang lại giá trị kinh tế cao, từ năm 2011, Trung tâm Khuyến nông tỉnh Lâm Đồng đã triển khai Dự án: “Xây dựng mô hình phát triển vùng nguyên liệu ca cao”. Sau 4 năm triển khai mô hình, đến nay hầu hết diện tích ca cao đã cho thu quả bói, với mật độ từ 10 đến 20 quả/cây và đang hứa hẹn sẽ mang lại nguồn thu nhập cao cho các hộ dân, qua đó góp phần tích cực vào công tác xóa đói, giảm nghèo ở địa phương.

Để triển khai dự án mô hình phát triển vùng nguyên liệu cây ca cao tại Đam Rông thật sự mang lại hiệu quả thiết thực, góp phần tạo thêm nguồn thu nhập cho người dân từ loại cây trồng này, Trung tâm Khuyến nông tỉnh Lâm Đồng đã phối hợp cùng Chính quyền địa phương thực hiện tốt các bước tiến hành như nghiên cứu kỹ về địa hình, khí hậu, đất đai và công tác chọn hộ. Trong đó, đã bình chọn được 91 hộ tại 3 xã Đạ Tông, Đạ Long và Rô Men có đủ điều kiện về diện tích, nhân lực và có khả năng tiếp thu khoa học kỹ thuật để trồng thí điểm 40 ha ca cao.

Dự án xây dựng mô hình phát triển vùng nguyên liệu cây ca cao tại huyện Đam Rông là Dự án Nông thôn miền núi do Bộ Khoa học và Công nghệ làm chủ đầu tư từ năm 2011. Bộ ủy quyền cho Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Lâm Đồng quản lý và Trung tâm Khuyến nông tỉnh là đơn vị thực hiện dự án. Mô hình được triển khai với tổng kinh phí là 2,9 tỷ. Trong đó, số vốn dân đối ứng là 1,4 tỷ đồng, số còn lại là do dự án tài trợ. Ông Võ Văn Lập, Trưởng Phòng kỹ thuật – Trung tâm Khuyến nông tỉnh Lâm Đồng, cho biết: “Mục đích của việc triển khai dự án nhằm mở rộng vùng nguyên liệu tại những địa phương có điều kiện về khí hậu, đất đai phù hợp với loại cây trồng này, đặc biệt là giúp cho người dân có điều kiện tiếp cận với cây trồng mới mang lại giá trị kinh tế cao, từng bước thay thế những cây trồng kém hiệu quả, góp phần nâng cao nguồn thu nhập cho người dân, nhất là những hộ nghèo đồng bào dân tộc thiểu số ở vùng sâu, vùng xa”.

Để giúp những hộ triển khai dự án trồng ca cao nắm vững về quy trình, kỹ thuật trồng, chăm sóc cây ca cao, Ban Chủ nhiệm Dự án đã tổ chức tập huấn cho 10 kỹ thuật viên là lực lượng nòng cốt để theo dõi và hướng dẫn kỹ thuật tại cơ sở. Đặc biệt, trong suốt quá trình triển khai dự án từ khâu đào hố, mật độ trồng, bón phân và các quy trình chăm sóc sao cho đạt hiệu quả cao nhất đều được Ban Chủ nhiệm Dự án cùng cán bộ kỹ thuật đến từng gia đình để hướng dẫn trực tiếp các hộ thực hiện theo đúng quy trình kỹ thuật canh tác cây ca cao. Anh Kom Jông Ha Uyên cán bộ kỹ thuật, nói: “Là một cán bộ kỹ thuật trực tiếp hướng dẫn cho các hộ dân về kỹ thuật trồng, chăm sóc cây ca cao thì bản thân tôi đã phát huy hết tinh thần, trách nhiệm của mình để hướng dẫn cho người dân, với mong muốn giúp cho những hộ này nắm vững được những kiến thức cơ bản về quy trình canh tác cây ca cao, qua đó góp phần mang lại hiệu quả của dự án, cũng như giúp cho các hộ dân tăng thêm nguồn thu nhập từ loại cây trồng này”.

Đến thăm mô hình ca cao của gia đình anh Liêng Jrang Ha Nin, thôn Đạ Nhing II chúng tôi thật sự ngỡ ngàng trước một vườn ca cao xanh tốt đang vươn mình đón nhận những tia nắng mặt trời. Qua quan sát của chúng tôi thì quy trình chăm sóc cây ca cao được gia đình anh thực hiện rất bài bản từ khâu tạo bồn, tỉa cành, tạo tán. Anh cho biết: “Lúc đầu nhận giống về trồng gia đình cũng rất lo lắng vì không biết cách trồng và chăm sóc ra sao, nhưng được sự hướng dẫn tận tình của cán bộ kỹ thuật đã giúp anh nắm vững được các quy trình về kỹ thuật chăm sóc, để ứng dụng vào vườn ca cao của gia đình. Hiện nay, toàn bộ diện tích ca cao của gia đình đều đã cho thu quả bói và cây nào cũng nhiều trái. Anh Liêng Jrang Ha Nin thổ lộ: “Nhờ sự hướng dẫn tận tình của cán bộ kỹ thuật đã giúp cho gia đình tôi biết được về kỹ thuật chăm sóc cây ca cao. Mỗi khi gia đình được cán bộ kỹ thuật hướng dẫn về cách bón phân, tạo bồn, tỉa cành, hay phòng bệnh cho cây ca cao gia đình tôi đều học tập làm theo. Nhờ được chăm sóc đúng kỹ thuật, nên vườn ca cao của gia đình tôi phát triển rất tốt và đã cho thu trái”.

Gia đình ông Rơ Ông Ha Lốc ở thôn Đạ Kao II có hơn 1 ha điều nhưng đến nay đã già cỗi cho năng suất thấp. Trong lúc đang băn khoăn chưa biết quyết định thế nào, thì năm 2011 gia đình đã được chọn để triển khai mô hình trồng ca cao dưới tán điều. Nhờ được chăm sóc đúng quy trình kỹ thuật, nên diện tích ca cao của gia đình ông phát triển rất nhanh. Qua 4 năm đầu tư chăm sóc, đến nay số diện tích ca cao trong vườn cũng đã cho trái năm thứ 2 và đang giúp cho gia đình mang lại một nguồn thu nhập đáng kể để cải thiện cuộc sống. Ông Rơ Ông Ha Lốc cho biết: “Cũng nhờ được sự quan tâm của Nhà nước đã hỗ trợ cho gia đình tôi trồng mô hình cây ca cao dưới tán điều đến nay cây ca cao đã bắt đầu cho thu hoạch quả. Gia đình tôi rất vui mừng và phấn khởi, vì từ nay đã có thêm một nguồn thu nhập từ cây ca cao”.

Để hỗ trợ cho những hộ trồng ca cao tìm đầu ra cho sản phẩm. Đồng thời, để tránh tình trạng bị tư thương ép giá, ảnh hướng đến nguồn thu nhập của các hộ dân, Ban chủ nhiệm Dự án đã tiến hành khảo sát và chọn 2 hộ có khả năng tiếp thu kiến thức khoa học kỹ thuật để thành lập 2 điểm thu mua và sơ chế quả ca cao tại xã Đạ Tông và Rô Men. Theo đó, những hộ này đã được hỗ trợ làm biển thu mua, chế biến, cũng như được hỗ trợ làm thùng ủ lên men hạt ca cao và giá phơi. Đồng thời được tập huấn và hướng dẫn các quy trình lên men quả ca cao theo đúng quy trình kỹ thuật, nhằm tạo cho sản phẩm đạt được chất lượng tốt nhất. Chị Lê Thị Thu, điểm thu mua và sơ chế quả ca cao tại xã Đạ Tông, cho hay: “Gia đình tôi đã được Trung tâm Khuyến nông tỉnh Lâm Đồng hỗ trợ thành lập điểm thu mua và sơ chế quả ca cao. Trong đó, gia đình tôi đã được cán bộ kỹ thuật đến tận nhà hướng dẫn các quy trình lên men quả ca cao và được hỗ trợ các dụng cụ để chế biến. Hiện, gia đình tôi đã nắm vững được quy trình kỹ thuật và đang tiến hành thu mua quả ca cao để sơ chế”.

Cùng với việc phát triển các loại cây trồng chủ lực như cà phê, lúa, bắp, thì cây ca cao cũng đã và đang góp phần tạo thế đa dạng hóa sản phẩm của ngành nông nghiêp địa phương, giúp nông dân tăng thu nhập cải thiện đời sống. Tuy nhiên, để cây trồng phát triển mang tính bền vững thì rất cần đến sự liên kết chặt chẽ giữa “4 nhà”, trong đó phải đặc biệt chú trọng đến quyền lợi thiết thực của những hộ trồng ca cao. Có như vậy, người nông dân mới yên tâm đầu tư chăm sóc, để nâng cao sản lượng và chất lượng của loại cây trồng này.

Lê Tuấn - Đài TT - TH Đam Rông