Dịch Covid-19 đang tiếp tục diễn ra phức tạp, ảnh hưởng nặng nề đến nền kinh tế nói chung và ngành sản xuất nông nghiệp nói riêng. Người dân, doanh nghiệp, hợp tác xã… đang gặp khó khăn bởi thực hiện giãn cách xã hội đúng vào thời điểm thu hoạch các mặt hàng nông sản. Nhiều ý kiến cho rằng, để khắc phục tình trạng này cần đẩy mạnh tiêu thụ nông sản qua kênh phân phối hiện đại.

Theo số liệu của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, hiện nay các tỉnh phía Nam đang vào vụ thu hoạch nông sản nên nguồn cung khá dồi dào. Riêng trong tháng 8/2021, các mặt hàng rau, củ quả của các tỉnh phía Nam có sản lượng lên tới  hơn 1,1 triệu tấn. Trong khi đó, nhu cầu tiêu dùng chỉ khoảng 500.000 tấn. Nghĩa là nguy cơ tồn đọng 600.000 tấn rau, củ, quả nếu không có biện pháp hữu hiệu cho vấn đề lưu thông hàng hóa, nhất là ở những địa phương đang thực hiện giãn cách xã hội.

Cũng theo số liệu của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, lượng hàng hóa nông sản, thủy sản và sản phẩm chăn nuôi hiện cần được hỗ trợ tiêu thụ tại 26 tỉnh, thành phố phía Nam, miền Trung, Tây Nguyên và một số tỉnh phía Bắc lên tới gần 5 triệu tấn lúa; 3,7 triệu tấn rau, củ quả; hơn 4 triệu tấn các loại trái cây; khoảng 120.000 tấn hải sản; 80.000 tấn lợn hơi; 600.000 tấn thịt gà và khoảng 400 triệu quả trứng… Đây là bài toán đặt ra cho các bộ ngành chức năng, chính quyền các địa phương cần có giải pháp hữu hiệu, đảm bảo việc điều phối lưu thông hàng hóa hiện quả, thông suốt, tránh tình trạng thừa, thiếu cục bộ. Bởi lẽ hiện nay, với những vùng sản xuất ở nông thôn có thể dư thừa hàng hóa nông sản, thực phẩm; nhưng một số nơi ở đô thị có sự thiếu hụt nhất định, không đảm bảo nguồn cung. Do vậy, chúng ta cần phải có giải pháp để việc lưu thông hàng hóa được tốt hơn. Có như vậy mới đảm bảo người nuôi trồng, hộ sản xuất kinh doanh, hợp tác xã, doanh nghiệp gắn với nông nghiệp yên tâm tăng gia sản xuất dù trong điều kiện dịch Covid-19 đang diễn biến phức tạp, đồng thời đảm bảo nhu cầu tiêu dùng thực phẩm ở khu vực đô thị.

Như vậy, trong những tháng còn lại của năm 2021 sẽ là thách thức lớn đối với ngành nông nghiệp, đặc biệt là các tỉnh phía Nam, khi vừa đảm bảo phòng, chống dịch Covid-19, vừa duy trì, phục hồi sản xuất. Nếu không có biện pháp chủ động, cụ thể, quyết liệt và linh hoạt để nông sản được lưu thông thông suốt thì đời sống của nhiều nông dân gặp khó khăn và ngành nông nghiệp cũng sẽ ảnh hưởng trực tiếp tới tăng trưởng chung của toàn bộ nền kinh tế.

Trước tình trạng dịch Covid-19 đang ảnh hưởng lớn đến hoạt động lưu thông, tiêu thụ, xuất khẩu nông sản. Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cho rằng cần điều chỉnh kế hoạch sản xuất nông nghiệp cho phù hợp với điều kiện thời tiết, diễn biến dịch bệnh tại từng địa phương để đảm bảo vừa chống dịch hiệu quả vừa đảm bảo cung ứng tốt lương thực, thực phẩm phục vụ nhu cầu tiêu dùng trong nước và xuất khẩu. Mặt khác, chú trọng phát triển các ngành chế biến nông sản thực phẩm để tạo ra những sản phẩm có giá trị gia tăng cao hơn. Với các địa phương có vùng nguyên liệu lớn, sản phẩm nông sản đang vào vụ thu hoạch cần chủ động rà soát, xác định danh mục, sản lượng dự kiến để có phương án hỗ trợ cơ sở sản xuất, người nông dân, hợp tác xã triển khai thu hoạch, chế biến, bảo quản và tiêu thụ hợp lý để tránh tình trạng ứ đọng cục bộ, đẩy nhanh tiêu thụ nông sản. Song song với đó, cần đẩy mạnh ưu tiên tiêm vaccine phòng Covid-19 cho lực lượng trong chuỗi cung ứng hàng hóa để đảm bảo lưu thông được thông suốt, tránh lây lan dịch bệnh.

Thị trường tiêu thụ trong nước hiện nay với gần 100 triệu dân là rất quan trọng, cần được ưu tiên. Đây là thị trường rất tiềm năng, do đó cần có giải pháp tạo được thói quen tiêu dùng hàng Việt của người Việt, tiến tới giảm nhập khẩu các mặt hàng trong nước đang có lợi thế. Đặc biệt, trước bối cảnh dịch bệnh diễn biến phức tạp, bên cạnh phát triển các kênh phân phối truyền thống, cần chú trọng đến giải pháp đưa nông sản vào các kênh phân phối hiện đại trên nền tảng thương mại điện tử. Đồng thời tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số nhằm quảng bá, giới thiệu và kết nối xuất khẩu các mặt hàng nông sản tiêu biểu của Việt Nam ra thị trường ngoài nước.

Từ khi đại dịch Covid-19 xảy ra, đại đa số người tiêu dùng đã thay đổi phương thức mua sắm của mình, chuyển từ phương thức truyền thống sang mua hàng online. Theo số liệu của Bộ Công Thương, năm 2020, 53% dân số tham gia mua bán trực tuyến, quy mô thị trường thương mại điện tử B2C (doanh nghiệp với khách hàng tiêu dùng) của Việt Nam năm 2020 tăng 18%, đạt 11,8 tỷ USD, ước tính chiếm 5,5% tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng cả nước. Nông sản (đặc biệt là rau, củ, quả) là loại hàng hóa có đặc trưng thời vụ, thời gian thu hoạch và sử dụng ngắn. Do đó, việc sử dụng công nghệ số để phân phối nông sản trên sàn thương mại điện tử sẽ giúp sản phẩm đến tay người tiêu dùng nhanh hơn, đảm bảo chất lượng tươi, ngon, góp phần giảm thiểu thiệt hại cho người nông dân.

Việt Nam được đánh giá là một trong 20 nước có tỷ lệ sử dụng internet nhiều nhất thế giới với 68,17 triệu người dùng (chiếm 70% dân số). Như vậy, với thị trường tiềm năng này là những điều kiện không chỉ đủ mà còn rất tốt để phát triển các hoạt động mua sắm trực tuyến, thanh toán trực tuyến, tiêu dùng online… Tuy nhiên, cần lưu ý rằng, phải đảm bảo hàng hóa đạt chất lượng thì sẽ là kênh thu hút được người tiêu dùng. Để phát huy thế mạnh của sàn thương mại điện tử, người sản xuất, doanh nghiệp, hợp tác xã cung cấp sản phẩm nông sản cần phải đặc biệt quan tâm đến vấn đề an toàn vệ sinh thực phẩm, truy xuất nguồn gốc, lấy được niềm tin của người tiêu dùng không chỉ trong thời gian dịch bệnh mà ngay cả sau khi kiểm soát được dịch bệnh. Đặc biệt, chú trọng đến các giải pháp an toàn phòng chống dịch, nhất là đối với các địa phương đang thực hiện giãn cách xã hội. Hàng hóa, con người và phương tiện vận chuyển phải có biện pháp để đảm bảo an toàn, tránh lây lan nguồn bệnh. Lâu nay, phần lớn nông dân có thói quen buôn bán qua thương lái nên kỹ năng bán hàng qua mạng, qua các sàn thương mại điện tử hay thanh toán trực tuyến sẽ rất khó khăn. Do vậy, việc hướng dẫn bà con nông dân các kỹ năng cần thiết như cách thức đưa các sản phẩm lên mạng, lên sàn thương mại điện tử hay quảng bá sản phẩm hoặc có biện pháp giải quyết các tình trạng phát sinh… là những kỹ năng cần phải có, trang bị kiến thức cho người nông dân để đảm bảo việc lưu thông hàng hóa trên thương mại điện tử được thông suốt.

Có thể thấy, việc phổ cập mạng 4G của hầu hết các nhà mạng, internet cáp quang được trải khắp mọi vùng miền của đất nước, Việt Nam đang đứng trước cơ hội rất lớn để tiếp tục phát triển thương mại điện tử. Như vậy, chúng ta có thể hy vọng, với việc đưa nông sản lên các kênh phân phối hiện đại, trong đó có thương mại điện tử, không chỉ là giải pháp tình thế trong mùa dịch mà là giải pháp của xu thế công nghệ số hiện nay.

Nguyễn Minh Trường - TTKN Lâm Đồng (t/h)