Huyện Đạ Huoai nằm ở độ cao trung bình 300m so với mặt biển, thuộc khu vực chuyển tiếp giữa vùng Tây Nguyên và Đông Nam bộ, nên địa hình khá phức tạp, có xu hướng thấp dần theo hướng Đông Bắc xuống Tây Nam, với 3 dạng địa hình chính: Núi, đồi thấp và thung lũng, nhiệt độ từ 22-32⁰C, khí hậu nhiệt đới gió mùa. Với lợi thế về điều kiện đất đai, khí hậu phù hợp phát triển cây sầu riêng, chất lượng sản phẩm sầu riêng trên địa bàn huyện có mùi vị thơm ngon, béo ngậy đặc trưng riêng, khác biệt so với các vùng sản xuất khác nên cây sầu riêng được xác định là cây trồng thế mạnh của huyện đem lại giá trị kinh tế cao, đóng góp lớn vào tăng trưởng kinh tế của huyện.

Cây sầu riêng được trồng trên địa bàn huyện Đạ Huoai vào đầu những năm 30 của thế kỷ trước và được mệnh danh là “vua của các loại trái cây”, hiện sầu riêng là cây ăn trái chủ lực của huyện... Tính đến hết năm 2022, diện tích trồng sầu riêng trên địa bàn huyện Đạ Huoai đạt 5.580 ha, trong đó: trên 5.435,9 ha (chiếm 97,41%) là sầu riêng ghép chất lượng cao, diện tích thu hoạch 2.567 ha, năng suất bình quân đạt 12,94 tấn/ha (ghép là 13,2 tấn/ha), với sản lượng cung cấp ra thị trường đạt trên 33.213 tấn. Trong đó, có gần 1.400 ha cho doanh thu trên 500 triệu đồng/ha, điển hình một số hộ thâm canh, ứng dụng công nghệ cao năng suất đạt 25-30 tấn/ha, sau khi trừ chi phí cho thu nhập đạt từ 1 - 1,2 tỷ/ha. Đến nay, trên địa bàn huyện bước đầu hình thành nên các vùng sản xuất tập trung tại các xã như: Hà Lâm, Phước Lộc, Đạ P’loa, Đạ Oai... Dự kiến đến năm 2025, diện tích sầu riêng trên địa bàn huyện đạt trên 6.300 ha, diện tích cho thu hoạch đạt 4.000 ha, sản lượng hàng năm trên 50.000 tấn.

Để xây dựng tạo lập một thương hiệu đặc trưng riêng cho sản phẩm sầu riêng của địa phương nhằm nâng cao giá trị sản phẩm trên thị trường, huyện Đạ Huoai bắt đầu triển khai các thủ tục pháp lý xác lập thương hiệu cho sản phẩm cây ăn trái chủ lực sầu riêng của huyện Đạ Huoai. Ngày 20/6/2016 Cục Sở hữu trí tuệ của Bộ Khoa học Công nghệ đã có Quyết định số 36438/QĐ-SHTT về việc cấp giấy chứng nhận đăng ký nhãn hiệu số 264471 cho nhãn hiệu chứng nhận sầu riêng Đạ Huoai. Sản phẩm mang nhãn hiệu chứng nhận “Sầu riêng Đạ Huoai” là sản phẩm sầu riêng được trồng và kinh doanh tại huyện Đạ Huoai phải tuân thủ nghiêm ngặt theo quy định tại Quyết định số 56/2015/QĐ-UBND ngày 04/8/2015 của UBND tỉnh Lâm Đồng về việc ban hành Quy chế quản lý và sử dụng nhãn hiệu chứng nhận “Sầu riêng Đạ Huoai”. Việc xây dựng một thương hiệu cho sản phẩm cây ăn trái chủ lực đặc trưng của huyện Đạ Huoai được xem là sự bảo hộ độc quyền của sản phẩm trong phạm vi cả nước, tạo điều kiện hết sức thuận lợi để ngành nông nghiệp huyện tiếp tục phát triển.

Ngày 11/7/2022, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt nam và Tổng cục Hải quan Trung Quốc đã ký Nghị định thư về yêu cầu kiểm dịch thực vật đối với quả sầu riêng xuất khẩu từ Việt Nam sang Trung Quốc, mở ra cơ hội xuất khẩu chính ngạch cho quả sầu riêng Việt Nam. Đây vừa là cơ hội cũng là thách thức không nhỏ cho bà con nông dân trồng sầu riêng. Do đó, việc thiết lập, xây dựng và quản lý mã vùng trồng sầu riêng là yêu cầu hàng đầu.

Để mở rộng thị trường tiêu thụ nông sản trong và ngoài nước, hướng đến xuất khẩu chính ngạch, vấn đề an toàn thực phẩm là yếu tố được quan tâm hàng đầu. Đặc biệt trong thực hiện tái cơ cấu ngành nông nghiệp, việc thiết lập, quản lý vùng trồng phục vụ xuất khẩu cũng như tiêu thụ nông sản trong nước phải được triển khai thực hiện đồng bộ, hiệu quả, có sự phối hợp của các cấp, các ngành, các hộ nông dân sản xuất, nhóm hộ, tổ hợp tác, hợp tác xã, doanh nghiệp sản xuất, đóng gói nông sản phục vụ xuất khẩu, góp phần nâng cao giá trị nông sản của huyện Đạ Huoai. Nhằm tăng cường công tác hướng dẫn, thiết lập, quản lý mã số vùng trồng và mã số cơ sở đóng gói nông sản phục vụ xuất khẩu, Huyện ủy, UBND huyện Đạ Huoai đã tập trung chỉ đạo quyết liệt, xem việc thiết lập mã vùng trồng là nhiệm vụ trọng tâm. Yêu cầu các cơ quan, đơn vị, đoàn thể tập trung tuyên truyền hướng dẫn người dân xây dựng mã vùng trồng (thông qua loa, đài phát thanh, các buổi họp dân…), tổ chức các buổi hội thảo tập huấn tuyên truyền các trình tự, thủ tục cấp và quản lý mã vùng trồng. Mỗi xã trên địa bàn đều thành lập ban chỉ đạo, tổ tư vấn vận động xây dựng mã vùng trồng của địa phương.

Để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của nông dân, chính quyền huyện Đạ Huoai đã khuyến cáo người dân nên trực tiếp đứng tên mã vùng trồng (ủy quyền cho Hợp tác xã đứng tên mã). Qua quá trình vận động, tuyên truyền, nhận thấy cơ hội, lợi ích và tầm quan trọng của mã vùng trồng mang lại, bà con nông dân trồng sầu riêng Đạ Huoai đã tích cực tham gia đăng ký xây dựng mã vùng trồng. Đến nay, huyện Đạ Huoai đã thực hiện được 51 mã/2.189 ha trong đó, có 7 mã vùng trồng đã được Tổng cục Hải Quan Trung Quốc phê duyệt, 44 mã được cục Bảo vệ thực vật tiếp nhận và chuyển sang phía Hải quan Trung Quốc đang chờ phía Trung Quốc đánh giá. Phấn đấu đến năm 2025, toàn bộ diện tích sầu riêng kinh doanh trên địa bàn huyện Đạ Huoai được cấp mã vùng trồng. Đầu mùa vụ năm 2023, giá sầu riêng cắt tại các vườn hiện đang cao dao động từ 50.000 - 70.000 đồng/kg, bà con nông dân rất phấn khởi đặc biệt với các hộ dân đã được cấp mã số vùng trồng khi giá sầu riêng họ bán ra luôn cao hơn thị trường 3.000 - 5.000 đồng/kg.

Trong quá trình triển khai xây dựng mã vùng trồng, huyện Đạ Huoai gặp phải không ít khó khăn như trở ngại địa hình, thời tiết, thiên tai, dịch bệnh,… Sự hiểu biết của người dân về kiểm dịch thực vật và an toàn thực phẩm còn chưa cao; năng lực chuyên môn về mã vùng trồng của một số cán bộ địa phương còn hạn chế... nhưng với sự quyết tâm của chính quyền và nhân dân địa phương đã, đang và tiếp tục hoàn thiện quá trình xây dựng mã vùng trồng sầu riêng Đạ Huoai nhằm nâng cao giá trị và phát triển thương hiệu sầu riêng Đạ Huoai hướng tới thị trường xuất khẩu bền vững.

Phan Văn Tuấn - Phòng Nông nghiệp và PTNT huyện Đạ Huoai