Kinh tế tập thể, đặc biệt là hình thức hợp tác xã (HTX), tổ hợp tác (THT) đóng vai trò quan trọng trong quá trình tái cơ cấu ngành Nông nghiệp. Tuy nhiên, hiện nay, việc phát triển các mô hình kinh tế này vẫn còn nhiều khó khăn.

Theo Ths. Nguyễn Văn Tiến – Vụ trưởng Vụ Nông nghiệp Nông thôn (Ban Kinh tế Trung ương), từ sau đổi mới đến nay, sản xuất nông nghiệp đã chuyển dần theo hướng sản xuất hàng hóa gắn với thị trường; cơ cấu kinh tế nông thôn chuyển dịch theo hướng tăng tỷ trọng sản xuất công nghiệp, dịch vụ. Các địa phương đã tiến hành dồn điền, đổi thửa gắn với quy hoạch vùng sản xuất hàng hóa; xây dựng cánh đồng mẫu lớn, cơ giới hóa sản xuất nông nghiệp, nâng cao hiệu quả hoạt động của các hình thức tổ chức sản xuất ở nông thôn, nhất là HTX, THT; nhiều mô hình sản xuất hiệu quả được triển khai nhân rộng. Trên thị trường thế giới, Việt Nam đã có nhiều mặt hàng như: Lúa gạo, cao su, cà phê, hồ tiêu, cá tra,…đứng trong tốp đầu.

Tuy nhiên, hiện nay, giá thành sản xuất nhiều mặt hàng nông sản Việt Nam vẫn còn cao, chất lượng sản phẩm không đồng đều, kiểm soát vệ sinh an toàn thực phẩm còn hạn chế. Bởi vậy, giá xuất khẩu thường thấp hơn các nước trong khu vực, giá trị gia tăng trong sản phẩm thấp,…

Nguyên nhân của những yếu kém trên có nhiều, nhưng có thể thấy, một trong những nguyên nhân dẫn đến thực trạng trên là chưa phát huy hết vai trò của các HTX, THT.

Bản thân HTX, THT là những chủ thể quan trọng trong quá trình tái cơ cấu ngành Nông nghiệp, thực hiện mục tiêu của tái cơ cấu nhằm xây dựng một nền nông nghiệp hiện đại, hiệu quả, nâng cao giá trị và khả năng cạnh tranh của ngành; cải thiện và nâng cao đời sống của nông dân, bảo vệ môi trường sinh thái. Cụ thể, trong lĩnh vực nông nghiệp, từ năm 2006-2011, số THT tăng bình quân 3,3%/năm. Năm 2011, cả nước có 136.097 THT, 9.725 HTX sản xuất, dịch vụ trong nông nghiệp; khu vực kinh tế HTX đã đóng góp bình quân 6,38% GDP của cả nước, trong khi vốn đầu tư chỉ chiếm 0,58% tổng vốn đầu tư toàn xã hội.

Tuy nhiên, kinh tế tập thể hiện phát triển chưa tương xứng với sự phát triển của kinh tế nông hộ, gia trại, doanh nghiệp; mối liên kết sản xuất giữa các hộ còn lỏng lẻo. Kinh tế tập thể trong nông nghiệp vẫn chưa thoát khỏi tình trạng yếu kém lâu dài. Nhiều hạn chế, yếu kém của khu vực kinh tế tập thể mà Nghị quyết Trung ương 5 (khóa IX) đã chỉ ra, đến nay vẫn chưa được khắc phục.

Thực hiện tái cơ cấu ngành Nông nghiệp, việc phát triển kinh tế tập thể trong ngành Nông nghiệp là điều cần thiết nhằm tập hợp những hộ nông dân, chủ trang trại, cơ sở sản xuất nhỏ ở nông thôn tự nguyện cùng nhau tổ chức sản xuất, tổ chức quản lý dân chủ, vì lợi ích của các thành viên, phát triển cộng đồng. THT, HTX phát triển khuyến khích góp đất, tập trung đất sản xuất quy mô lớn; kiểm soát được quy trình sản xuất đảm bảo sản phẩm sản xuất ra đồng đều, đủ số lượng, đảm bảo vệ sinh an toàn, phù hợp với yêu cầu của thị trường, góp phần nâng cao đời sống thu nhập, đời sống tinh thần của người dân nông thôn.

Để tiếp tục thực hiện Kết luận số 56-KL/TW ngày 21/2/2013 của Bộ Chính trị về tiếp tục đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả kinh tế tập thể nói chung và trong lĩnh vực nông nghiệp nông thôn nói riêng, cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền, quán triệt các quan điểm, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về phát triển kinh tế tập thể; thông qua đó, nhằm nâng cao nhận thức, tạo sự thống nhất về vị trí, vai trò, bản chất, nguyên tắc hoạt động và các cơ chế, chính sách hỗ trợ phát triển kinh tế tập thể trong tiến trình tái cơ cấu nền kinh tế; tăng cường công tác nghiên cứu, nhân rộng các mô hình tổ chức kinh tế tập thể điển hình tiên tiến.

Bên cạnh đó, cần xem xét, đánh giá, tổ chức lại các HTX nông nghiệp; đồng thời khuyến khích, hỗ trợ thành lập mới các THT, HTX theo Luật HTX 2012, đảm bảo tuân thủ đầy đủ các quy định của pháp luật, bảo đảm HTX là tổ chức kinh tế tập thể, góp vốn, tự chủ, tự chịu trách nhiệm, do các thành viên tự nguyện thành lập nhằm tương trợ lẫn nhau trong hoạt động sản xuất, kinh doanh; đồng thời tạo việc làm, đáp ứng nhu cầu chung của các thành viên trên cơ sở bình đẳng, dân chủ và cùng có lợi.

Mặt khác, cần nâng cao năng lực quản lý nhà nước về kinh tế tập thể thông qua việc ban hành đồng bộ các văn bản dưới luật và tổ chức triển khai, thực hiện có hiệu quả Luật HTX năm 2012; hoàn thiện các quy định pháp luật, chính sách về THT; sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện và tổ chức thực hiện tốt các chính sách hỗ trợ phát triển kinh tế tập thể, đặc biệt là chính sách về cán bộ và đào tạo nguồn nhân lực, đất đai, tài chính – tín dụng, khoa học - công nghệ và thị trường.

Song song với đó, cần kiện toàn, nâng cao năng lực, hiệu quả hoạt động của hệ thống bộ máy quản lý nhà nước về kinh tế tập thể, bảo đảm tính hiệu lực, hiệu quả, tập trung và thống nhất từ Trung ương đến địa phương; xác định rõ chức năng, nhiệm vụ, trách nhiệm, quyền hạn và cơ chế phối hợp của các bộ, ban, ngành, đoàn thể Trung ương và địa phương trong phát triển kinh tế tập thể; tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát và xử lý kịp thời các vi phạm pháp luật về kinh tế tập thể./.

Theo dangcongsan.vn